Η ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΜΠΟΥΚΩΜΕΝΗ ΔΙΑΝΟΗΣΗ

Οι θεωρητικοί της κρίσης

Tης Χριστίνας Κοψίνη*


Είναι τόσο εύκολο να καταδικάζεις αυτούς που έκαναν τη βρώμικη δουλειά κι όχι αυτούς που την σχεδίασαν.

Ακίνδυνο είναι να κριτικάρεις τα golden boys, και να αφήνεις στο απυρόβλητο τους μέντορές τους. Τους θεωρητικούς και τους διανοούμενους της οικονομικής ή της μαθηματικής σκέψης που νόμισαν ότι ανακάλυψαν τον τρόπο να ξεμπερδέψουν μια και έξω με την πολιτική οικονομία.

Σε λίγο θα ξέρουμε και τις πιο απόκρυφες αρετές των μεγαλογιάπηδων και των μάνατζερ αλλά θα αφήνουμε στο απυρόβλητο ένα μεγάλο τμήμα της σύγχρονης διανόησης που παραβίασε την αρχή της ανεξαρτησίας και της κριτικής σκέψης.

Αυτούς που κάθε τόσο επιβράβευε η Σουηδική Ακαδημία για τα πολυσύνθετα μαθηματικά μοντέλα που βρήκαν εφαρμογή στις αγορές.

Αλλά πώς να τα βάλεις με τα Νόμπελ που παρήλαυναν τα τελευταία χρόνια επιβραβεύοντας το άπειρο στις κερδοσκοπικές κινήσεις;

Πώς να κάνεις κριτική σε ακαδημαϊκούς τίτλους, σε αυθεντίες μαθηματικούς, φυσικούς και οικονομέτρες που θεωρητικοποίησαν την πρακτική των απελευθερωμένων, και πέρα από κάθε όριο εποπτείας, αγορών;

Αλήθεια, πού είναι τώρα αυτά τα μαθηματικά μυαλά να μας πουν γιατί δεν λειτούργησαν τα συστήματα συναγερμού στα μοντέλα διάχυσης επιχειρηματικών κινδύνων; Γιατί κατέρρευσαν τα δομημένα που σχεδίασαν; Γιατί δεν άναψε το φωτάκι κινδύνου; Γιατί δεν προέβλεψαν το άνω ή το κάτω φράγμα στις κινήσεις των αγορών, όταν μοντελοποιούσαν το short selling (ανοικτές πωλήσεις), όταν κατασκεύαζαν το ολοκλήρωμα του δανεισμού τίτλων (margin);

Το νέο στην κρίση δεν είναι η κερδοσκοπική απληστία των μάνατζερ. Αλλωστε, ο Γκαλμπρέιθ που οι νεοφιλελεύθεροι στη Δύση τον αποκαλούσαν αριστερό και οι σοσιαλιστές στην Ανατολή τον απέρριπταν ως ρεφορμιστή, είχε προαναγγείλει εδώ και δεκαετίες τον εξέχοντα ρόλο που θα διαδραμάτιζαν στη «μεταβιομηχανική κοινωνία».

Το καινούργιο δεν είναι ούτε στην κυκλοφορία του τραπεζικού κεφαλαίου που σήμερα κάνει ανάρπαστο στις πωλήσεις τον τρίτο και πιο δύσκολο τόμο του Κεφαλαίου του Μαρξ. Ολα αυτά είναι τόσο παλιά όσο και ο καπιταλισμός.

Εντυπωσιακός, είναι ο ρόλος εκείνης της διανόησης, που ενσωματώθηκε στο σύστημα του εύκολου κέρδους και έγινε μέρος αυτού. Ελάχιστοι οι οικονομολόγοι και στη χώρα μας, που τολμούν να γράψουν, να μιλήσουν, να ερμηνεύσουν αυτό που συντελείται.

Αλήθεια πού είναι οι καθηγητές του Οικονομικού Πανεπιστημίου; Πού είναι τα μυαλά του Οικονομικού Πανεπιστημίου Πειραιά, που τόσο πολύ συνδέθηκαν με τις αγορές, τα τραπεζοοικονομικά και τα διεθνή προγράμματα;

Eάν δεν μπορούν αυτοί να παρουσιάσουν μια αξιόπιστη ανάλυση της πραγματικότητας που και οι ίδιοι, ως θωρητικοί, συνδιαμόρφωσαν, πώς απαιτούμε να μάς δώσουν μια αξιόπιστη εξήγηση οι πολιτικοί με τις νομικές γνώσεις που κατέχουν.

Ας μιλήσει, λοιπόν η ελληνική διανόηση των οικονομικών πανεπιστημίων της χώρας κι ας μας πει ποιο είναι το περιεχόμενο της κρίσης, ποια η έκτασή της και ποια η έξοδος από αυτήν;
_____________________
* Αναδημοσίευση απο την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της 28.10.2008