«Πέντρο Πάες:
Κάποιοι θέλουν αδύναμη την Ευρώπη»
«Η κρίση είναι κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και δεν θα βγούμε από αυτή αν δεν βγούμε από τον καπιταλισμό», επισημαίνει ο καθηγητής Οικονομικών Πέντρο Πάες, συντονιστής της Τράπεζας του Νότου (συμμετέχουν Βενεζουέλα, Αργεντινή, Βολιβία, Βραζιλία, Εκουαδόρ, Παραγουάη), μέλος της επιτροπής Τζ. Στίγκλιτς για την οικονομική κρίση, προσκεκλημένος του ΣΥΝ στη διήμερη εκδήλωση «Η κρίση και ο ευρωπαϊκός Νότος».
Η απάντηση της ευρωπαϊκής αριστεράς πρέπει να είναι η εξής: «αν δεν μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία θα υπάρξει ανθρωπιστική καταστροφή, δεν μπορούμε να περιμένουμε να έρθουν Μεσσίες». Κάνει λόγο για «κερδοσκοπικές μαφίες που θα είναι ωφελημένες από την κρίση» και επισημαίνει ότι «υπάρχει στην ατζέντα κάποιων η Ευρώπη να είναι αδύναμη στον γεωπολιτικό σχεδιασμό». * Αρκετοί υποστηρίζουν ότι μπαίνουμε σε φάση ανάκαμψης, μήπως όμως η κρίση επιστρέψει με άλλο πρόσωπο;
- Αυτή η κρίση είναι οργανική κρίση του καπιταλιστικού συστήματος. Και πιστεύω ότι δεν είναι δυνατόν να βγούμε από την κρίση του καπιταλισμού αν δεν βγούμε από τον καπιταλισμό. Η ύφεση που ζούμε χωρίς αμφιβολία έχει κάποιες αφορμές, αλλά η χρηματοπιστωτική έκρηξη που είδαμε είναι η έκφραση διαδικασιών πολύ σύνθετων που εξελίσσονται εδώ και δεκαετίες. Η κρίση της παραγωγής, η κρίση της αποδοτικότητας του κεφαλαίου, σχετίζεται με τη διανομή του πλούτου που αποκλείει τις μεγάλες πλειοψηφίες του κόσμου και δεν επιτρέπει τη δημιουργία δυναμικής ικανής να απορροφήσει την τεράστια παραγωγή την οποία έχει δημιουργήσει το ίδιο το κεφάλαιο. Η ανάγκη θέσπισης αποδοτικών μηχανισμών επένδυσης ανάγκασε το κεφάλαιο να ψάξει και να εισαγάγει στο χρηματοπιστωτικό σύστημα μια σειρά από επιλογές που δημιούργησαν μια παρασιτική υπερτροφία. Ο τρόπος που εξελίσσεται αυτή η κρίση μειώνει κατά πολύ τις πιθανότητες μιας βιώσιμης επανόδου και μου φαίνεται πως ο τύπος των πολιτικών που αναπτύσσονται είναι να αγοράζουν χρόνο, αλλά με τίμημα πολύ μεγαλύτερο και βαθιές ζημιές στους βασικούς μηχανισμούς συνοχής της οικονομίας. Πιστεύω ότι αυτή κατάσταση θα εμβαθυνθεί, οδηγώντας τα άτομα, τους λαούς, τα έθνη σε μια κατάσταση τραγική. Για αυτό τον λόγο πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να δημιουργήσουμε εναλλακτικούς μηχανισμούς, όπως είναι η Τράπεζα του Νότου, το κοινό ανταλλακτικό νόμισμα της Λατινικής Αμερικής (sucre), η Νέα Αρχιτεκτονική για την Οικονομία που ήδη αρχίζουν στη Λατινική Αμερική, για να δημιουργηθούν άλλες συνθήκες.
* Τι μάθαμε από την κρίση;
- Αν δεν μετατρέψουμε αυτή την κρίση σε ευκαιρία, θα υπάρξει ανθρωπιστική καταστροφή. Δεν μπορούμε να περιμένουμε να έρθουν Μεσσίες, δεν μπορούμε να περιμένουμε κάτι από την παρουσία παντοδύναμων ηγετών. Η οργάνωση και η συνείδηση του κόσμου είναι αυτές, που μπορεί να δημιουργήσουν τις συνθήκες, λειτουργικές και αποτελεσματικές, ώστε να υποστηρίξει τα δικαιώματά του.
* Αυτοί που ευθύνονται για την κρίση, όπως οι τράπεζες, θα πληρώσουν ή θα πληρώσουν τα λαϊκά στρώματα;
- Ο κίνδυνος αυτή την κρίση να την πληρώσουν τα λαϊκά στρώματα είναι υψηλότατος. Αλλωστε, ό,τι έχει συμβεί τα τελευταία δύο χρόνια καταδεικνύει ότι οι κερδοσκοπικές μαφίες που έχουν προκαλέσει την κρίση θα είναι οι μεγάλες ωφελημένες από αυτή. Οχι μόνο θα βγουν «ανανεωμένες» με τη διάσωση που κάνουν στις τράπεζες οι κυβερνήσεις του Βορρά, αλλά αυξάνουν τη δύναμή τους με τη συγκέντρωση πλούτου μέσω διαδικασιών που δημιουργούν μεγάλη ασυμμετρία στην παγκόσμια οικονομία. Η πιθανότητα τα λαϊκά στρώματα να μπορέσουν να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους, τα δικαιώματά τους και να προστατευθούν από το να αντιμετωπίσουν ακόμα χειρότερες συνθήκες περνάει μέσα από τη δημιουργία ενός νέου θεσμικού πλαισίου, με την εφαρμογή οικονομικής πολιτικής ανάπτυξης πλήρους εργασίας, βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου. Η διαφθορά, η ανικανότητα, η αναποτελεσματικότητα των τραπεζιτών που είχαν τον έλεγχο της κατάστασης σε παγκόσμιο επίπεδο, μας οδηγούν σε καταστροφή. Είναι σημαντική η στήριξη που έχει η Νέα Αρχιτεκτονική για την Οικονομία που σπάει το μονοπώλιο του δολαρίου, που χρηματοδοτεί αναπτυξιακά προγράμματα, σπάζοντας την κυρίαρχη λογική που θέλει ως αναγκαία προτεραιότητα τα κέρδη του κεφαλαίου. Το σκεπτικό ο δανεισμός να στηρίζει τις παραγωγικές διαδικασίες είναι ιδιαίτερα σημαντικός αυτή τη στιγμή για να προστατεύσουμε την εργασία.
* Υπάρχει εναλλακτικό μοντέλο;
- Πρέπει να βασίζεται στη συμμετοχή των εργαζομένων, των κοινοτήτων κι να συμπεριλαμβάνει ένα νέο ρόλο του κράτους που να μην εξυπηρετεί τα συμφέροντα των επιχειρήσεων, να μην είναι αιχμάλωτο των ίδιων ολιγαρχικών κέντρων που έχουν δημιουργήσει την κρίση. Περνάει κι από ένα τελείως άλλο σύστημα δανεισμού που στοχεύει στην αναπαραγωγή της παραγωγικής διαδικασίας. Για να γίνει όμως οτιδήποτε πρέπει να σπάσει το μονοπώλιο που σήμερα έχει το δολάριο στο διεθνές νομισματικό σύστημα, με την ίδρυση ενός νέου οργανισμού δανεισμού που να βασίζεται στις περιφέρειες, με τη δημιουργία κοινών νομισμάτων σε περιφερειακό επίπεδο. Αυτοί ο οργανισμοί πρέπει να λειτουργούν ως κεντρικές τράπεζες με νέους μηχανισμούς και κανόνες με τρόπο ώστε να αποφεύγονται η συναλλαγματική κερδοσκοπία και υπερσυγκέντρωση κεφαλαίων, και μέσα από διαδικασίες ρύθμισης που να ωφελούν τη μακροοικονομική συνοχή και μια συμφωνία σταθερότητας στο είδος των συναλλαγμάτων. Δημιουργείται μ' αυτό τον τρόπο ένα νέο παγκόσμιο σχήμα που φέρνει ως προτεραιότητα την παραγωγή και την εργασία ως κεντρικό στοιχείο της οικονομίας.
* Η κρίση του ευρωπαϊκού Νότου, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, είναι μόνο κρίση του ευρώ ή εντάσσεται στον πόλεμο ευρώ - δολαρίου;
- Αυτή είναι μια κρίση υπερ-παραγωγής και στο τέλος της ημέρας πρέπει να οριστεί ποιος θα καταφέρει να συνεχίσει να παράγει και ποιος θα μείνει με την κρίση, που θα έχει και κοινωνικά αποτελέσματα και μεγάλη ανεργία. Η σύγκρουση που υπάρχει ανάμεσα στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, η Νότιος Αφρική που τώρα αναπτύσσονται βιομηχανικά, δείχνει μακροπρόθεσμα μια κατάσταση στην οποία θα προκύψουν κάθε τύπου τακτικές και όπλα. Αυτό που ζούμε τώρα, δείχνει την αρχή της μάχης για την Ευρώπη και δείχνει ότι υπάρχει στην ατζέντα κάποιων ο σχεδιασμός η Ευρώπη να είναι αδύναμη στον γεωπολιτικό σχεδιασμό.
* Τι πρέπει να αλλάξει στην Ε.Ε.;
- Η τεράστια οικονομική, κοινωνική, επιστημονική, πολιτική και πολιτισμική δυναμική της Ευρώπης έπρεπε να παίξει βασικό ρόλο στην έξοδο από την κρίση προς ένα κόσμο πολυπολικό, δημοκρατικό. Για να γίνει αυτό, απαιτείται η αλλαγή της φύσης της «κατασκευής» της Ευρωπαϊκής Ενωσης βάζοντας στο επίκεντρο την πλήρη εργασία. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να συντονίζονται και οι πολιτικές των κυβερνήσεων, με μια διαρκή διαδικασία διεύρυνσης των κοινωνικών εγγυήσεων και με την ταυτόχρονη εμβάθυνση της δημοκρατίας και του ρόλου των πολιτών. Η έλλειψη αυτών των στοιχείων σημαίνει πως η Ευρώπη αυτοκτονεί οικονομικά και πολιτικά. Και αν συνεχίσει έτσι, αιχμάλωτη των οικονομικών δογμάτων που έχουν χρεοκοπήσει, δημιουργεί τις συνθήκες που θα την κάνουν ανίσχυρη.
* Είστε προσκεκλημένος του ΣΥΝ στην Αθήνα, υπό ποιες προϋποθέσεις η ευρωπαϊκή αριστερά μπορεί να «ταράξει» τα νερά στην Ευρώπη;
- Οι προοδευτικές δυνάμεις καλούνται να κάνουν μια εσωτερική διαμόρφωση ώστε να προκαλέσουν και να προβάλλουν ένα καλύτερο σχέδιο για την κοινωνία και να δημιουργήσουν, με αφετηρία τις προγραμματικές τους προτάσεις, τις δυνατότητες για αντιστάσεις. Είμαι σίγουρος ότι αυτό κάνει και η ελληνική αριστερά αλλά και η ευρωπαϊκή, γι' αυτό άλλωστε συναντιούνται αυτές τις ημέρες εδώ. Για να «ταραχθούν» τα νερά, ίσως απλώς να χρειάζεται να καταλάβουμε πως η κατάσταση είναι οριακή και πως ο ρόλος της αριστεράς είναι κρίσιμος. Εστω και με μικρά βήματα, το καράβι θα αλλάξει ρότα, αρκεί να δείτε πόσοι άνθρωποι είναι σήμερα εδώ, και πόσο αποφασισμένοι.
____________________
* Αναδημοσίευση απο την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 28.02.2010
* Αναδημοσίευση απο την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ, 28.02.2010
